Szkoła

Jan Alojzy Matejko urodził się w Krakowie w 1838 roku jako jedno z jedenastu dzieci nauczyciela śpiewu Franciszka Ksawerego. Po śmierci matki siedmioletni Jan wraz z rodzeństwem trafił pod opiekę jej siostry. Zdolności artystyczne, które zdradzał od najmłodszych lat, pozwoliły mu na rozpoczęcie w 1851 roku nauki malarstwa w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych. 

W wieku szesnastu lat namalował swój pierwszy obraz o tematyce historycznej, Carowie Szujscy przed Zygmuntem III. W latach 1858-1860 Jan przebywał na stypendium w Monachium i Wiedniu. W tym czasie namalował Otrucie królowej Bony, obraz który poprzez swój emocjonalny i teatralny charakter zdradzał inspiracje francuskim malarzem Paulem Delaroche, szczególnie cenionym przez Matejkę. Sprzedaż płótna pozwoliły mu poprawić dotychczas złą sytuację finansową. W wieku dwudziestu czterech lat namalował Stańczyka, jeden ze swoich najsławniejszych obrazów. Mimo młodego wieku już wtedy jego prace cechowała dojrzałość formy malarskiej, dokumentalna wręcz precyzja szczegółów i mistrzostwo kompozycji. 

Gdy w 1863 roku wybuchło Powstanie Styczniowe malarz nie wziął w nim udziału. Jego słaby wzrok, niska postura i nieumiejętność  posługiwania się bronią wykluczały go z udziału w walce. Rozpoczął wówczas prace nad Kazaniem Skargi. Ukończone niemal po roku czasu płótno zostało bardzo dobrze przyjęte przez krytyków i publiczność a także otrzymało nagrodę w ramach paryskiego Salonu, instytucji promującej malarstwo akademickie. W tym samym roku wziął ślub z Teodorą Giebułtowską, przyszłą matką pięciorga dzieci Matejki. Także i następny jego obraz, Rejtan - Upadek Polski został doceniony przez Francuzów i otrzymał podczas wystawy w stolicy złoty medal. W Polsce dzieło natomiast wzbudziło wiele kontrowersji. Zarzucano mu niezgodność z faktami historycznymi gdyż autor umieścił na płótnie osoby, które w tym wydarzeniu nie brały udziału. Matejko nie tyle jednak dążył do wiernego odtworzenia konkretnej sytuacji co do uzyskania syntezy historiozoficznej poprzez zebranie na przestrzeni obrazu ludzi mających wpływ, pośredni i bezpośredni, na dane wydarzenie.

Ten zabieg stał się charakterystyczny dla jego twórczości, zaraz obok zamiłowania do tworzenia wielopostaciowych scen, teatralnej gestykulacji bohaterów oraz efektownej, intensywnej kolorystyki. 

W 1869 roku namalował Unię lubelską, która przyniosła artyście odznaczenie francuskiej Legii Honorowej. Malarz zyskiwał coraz większe uznanie i sławę. Wkrótce Akademia Francuska przyjęła go do swych szeregów a władze Krakowa powierzyły mu funkcję dyrektora Szkoły Sztuk Pięknych. 

Monumentalna kompozycja Bitwa pod Grunwaldem, zaprezentowana po raz pierwszy w 1878 roku, ugruntowała ostatecznie pozycję Matejki jako najważniejszego polskiego malarza. Cykl obrazów ukazujących czasy świetności Polski uzupełniały kolejne dzieła jak Zawieszenie dzwonu Zygmunta oraz Hołd pruski. 

Gdy nie malował, angażował się w sprawy swojego rodzinnego miasta, kładąc szczególny nacisk na renowacje zabytków. Z biegiem lat jednak coraz częściej dało się słyszeć głosy krytyki, dotyczące sugerowanej anachroniczności obrazów Matejki jak i apodyktycznego sposobu prowadzenia krakowskiej szkoły. Malarz jednak pozostawał wierny swojemu stylowi i mimo pogarszającego się stanu zdrowia wciąż poświęcał wiele godzin dziennie na pracę twórczą. Jednym z ostatnich jego dzieł były Konstytucja 3 maja, Śluby Jana Kazimierzaoraz polichromia w kościele Mariackim. 

Zmarł w 1893 roku z powodu krwotoku wewnętrznego, wywołanego pęknięciem wrzodu żołądka. W uroczystym pogrzebie malarza udział wzięły tłumy krakowian oraz liczne delegacje.

(źródło: http://platine.pl/artysci/jan-matejko/historia.html)